SİNİR YARALANMALARI – ERKEN DÖNEM

Sinirler, beyin ve omur iliğin uzantıları olup bir çok liften oluşur. Duyu lifleri dokunma hissini sağlarken,  motor lifler kasların çalışmasını sağlar. Sinirler, sadece duyu veya motor lif içerebildikleri gibi, iki sinir lifi grubunu da bünyesinde içerebilir.

Bulgular

• Duyu lifleri, üst ekstremitenin hangi bölgesine dokunma hissi sağlıyorlarsa, yaralandıklarında o bölgede dokunma duyusunda azalma veya kayıp oluşur.
• Motor lifler ise, yaralandıkları seviyeden sonra hangi kaslara elektrik veriyorsa, hasta kullanmaya çalıştığında o kasları çalıştıramaz.
• Yaralanma hem duyu, hem de motor lif içeriyorsa(mixt sinir) hem his, hem hareket kaybı beraber görülür.
• Parmak düzeyinde sadece duyu lifleri vardır. Bu nedenle parmak kesilerinde sinir yaralandıysa sadece his kaybı olur. Hareket kaybı da eşlik ediyorsa bunun nedeni sinirdeki değil tendonlardaki yaralanmadır.
• El bileği ve yukarısında ise sinirler, bir iki sinir hariç çoğunlukla hem duyu, hem de motor lif içerir. Yaralanmalarında her iki kayıp da görülür.

             Karışabildiği durumlar

• Travma etkisiyle sinirler yaralanmadığı halde geçici ileti kaybına bağlı his kusuru olabilir
• Kas veya onun uzantısı olan tendon kesilerinde sinir yaralanmadığı halde hasta o hareketi yapamayabilir.

Tanısı nasıl konur?

• Doğru tanı için muayene temel yöntemdir. Yaralanma bölgesinde yer alan yapıların(sinir, kas, tendon) muayene edilerek  hastanın yaptıkları ve yapamadıkları ile ön tanı oluşturulabilir.  Yaralanan bölgede olduğunu bildiğimiz sinirin fonksiyonları değerlendirilir.
• Kesin tanı, daha çok yara bölgesinin cerrahi olarak incelenmesiyle(eksplorasyon)
• Röntgen, MRI, EMG gibi tetkiklerin ameliyat öncesi tanı değeri sınırlıdır.

 Nasıl tedavi edilir?

• İdeal yöntem, en kısa sürede (tercihen ilk 10 gün) sinir uçlarının mikroskop altında mikrocerrahi yöntem ve ipliklerle uç uca dikilmesidir.
• Ancak bazı durumlarda sinir uçları bir araya getirilemeyebilir. Bu durumda sinir kalınlığı, eksik sinirin uzunluğuna göre ya kol iç yüzünden ya da ayak bileği-baldır arasından alınan sinirler(sinir grefti) ile iki sinir ucu arasında köprüleme yapılır.
• Sinir greftleri mutlaka saf duyu lifleri içeren, alındığında hareket kaybı oluşturmayan sinirlerden alınır. Alındığında oluşacak his kaybı da, eksikliği giderilecek duyu kaybından daha önemsiz olmalı.

Ameliyat sonrası süreç

• Ameliyat sonrasında genellikle atel yapılır.
• Bu atelin nasıl olacağı, eşlik eden yaralanmalara bağlıdır. Tendon yaralanması da varsa 3-5 hafta, kemik kırıkları da varsa 6 haftaya kadar tutulabilir. Sadece sinir yaralanması için yapılacak ateller için 3 hafta yeterli olacaktır.
• Sinir, kesildiği seviyeden itibaren her gün ortalama 1mm hızla uzayarak büyür. Bu nedenle his kaybının ne zaman iyileşebileceği, kesi seviyesi ile his kaybı bölgesinin en ucuna kadar olan mesafe ölçülerek tahmin edilebilir.
• Motor kayıplarda durum farklıdır. Kesi seviyesi ile sinirin ulaşması gereken kas arasındaki mesafesi ne kadar uzak iseve/veya ameliyat olmadan geçen süre ne kadar uzun ise  kas fonksiyonlarını geri kazanma şansı da o kadar azalır. Kaslar bir süre sonra(bu süre bilinmiyor) kasılabilme özelliklerini kaybederek bağ dokusuna dönüşürler. Bu dönüşüm olduktan sonra, sinir iyileşerek o kasa ulaşsa dahi kasılamayacak, dolayısı ile fonksiyonu geri dönüşümsüz olarak kaybedilecektir.
• Ameliyat sonrası fizyoterapi şarttır.